Karbon Kredisi ve Sertifikalarının Geleceği: Çevresel Sürdürülebilirliğin Finansal Araçları

 Herkese merhaaaba, Bugün sizlere uzun süredir gündemde olan ve birçok firmanın sahip olmak için büyük özen gösterdiği çünkü sahip olmanın firmanın itibarı açısından çok büyük önem taşıdığı karbon kredisi ve karbon kredisi sertifikasından bahsedeceğim. Haydi gelin başlayalım. 

Öncelikle bir açıklama yapacak olursak karbon kredisi; bir şirket, kurum veya bir kuruluşun belirli bir dönem içerisinde ürettiği emisyon miktarını temsil etmek için kullanılan finansal tabanlı bir tanımlamadır. Bahsedilen krediler, yenilenebilir hatta sürdürülebilir projeler yoluyla atmosfere salınan sera gazlarının azaltılması veya içkin hale getirmeyen sonuçların ortak derecelendirilmesi için kullanılmaktadır. Konuyu basit bir örnekleme ile anlatacak olursak bir “karbon kredisi sertifikası”; oransal olarak 1 ton karbondioksite (CO2) karşılık gelmektedir. Özetle toparlayacak olursak da “karbon kredisi” aslında karbon gazının azaltımı için geliştirilen bir “hedef sertifikası”dır. Günümüzde çeşitli işletmeler, bireyler ve hatta ülkeler karbon azaltımı yapabilen ya da karbon gazı oluşmasını engelleyen projelere ve dolayısıyla “karbon kredisi sertifikası” üretimine odaklanmaktadır. Bu üretim yöntemiyle taraflar atmosfere salınan sera gazlarının CO2 eşdeğerindeki miktarını dengelemek için finansal taahhütler de vermektedirler.  Böylece karbon kredisinin; çevresel sürdürülebilirlik ve iklim değişikliği gibi konularda destek ve fayda sağlamak için uygulanan önemli araçlardan biri haline gelmesi planlanmaktadır. Ayrıca karbon kredileri uluslararası yetkilendirmiş kar amacı gütmeyen kuruluşlar tarafından onaylanıp listelenebilir. Söz konusu listelenen karbon kredileri, değinilen yöntemlerle alınıp satılabilir, hatta ticareti yapılabilir hale getirilmiştir.   

Peki bu karbon kredisi nasıl alınır? Karbon kredisi alımı; genellikle karbon ayak izini dengelemek veya azaltmak isteyenlerin tercih ettiği bir yöntemdir ve bu süreç, belirli adımları takip ederek gerçekleştirilebilir.  

İlk olarak, “karbon ayak izi” hesaplanmalıdır. Bu aşamada, bir kişinin veya kuruluşun doğrudan ya da dolaylı yollardan sebep olduğu karbon emisyonları uzmanlar tarafından belirlenmiş kriterler ışığında hesaplanır. Karbon ayak izinin tespit edilmesi, hangi ölçüde karbon kredisi alınması gerektiği konusunda yol gösterici olur.  

Karbon kredisi alırken, uluslararası standartlar çerçevesinde sertifikalandırılmış projelerden faydalanmak oldukça önemlidir. Bu projeler genellikle yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapma, enerji verimliliğini artırma, biyo-enerji kullanımını teşvik etme ve ormanların korunması gibi çevresel fayda sağlayan alanlarda yoğunlaşmaktadır. Yani; karbon kredisi alacak olanların, bu projelerin gerçekten çevreye katkı sağladığından ve bağımsız kuruluşlar tarafından denetlendiğinden emin olmaları gerekmektedir. 

Karbon kredisi almanın iki temel yolu vardır: birincisi, sıfır karbon salınımı hedefleyen projelere doğrudan yatırım yapmaktır. Örneğin, bir rüzgar enerjisi projesine yatırım yaparak bu projeden elde edilen karbon kredilerine sahip olabilirsiniz. İkinci seçenek ise, mevcut karbon kredilerini piyasalardan ya da karbon ticareti yapan platformlardan satın almaktır. Bu noktada, işlem yapılan projelerin uluslararası geçerliliği olan sertifikalara sahip olmasına dikkat edilmelidir.  

Karbon kredisi alım süreci, genellikle online karbon borsaları veya karbon pazar yerleri üzerinden gerçekleşir. Kredi kartı, havale gibi ödeme yöntemleri kullanılarak bu alımlar yapılabilir. Ayrıca, bazı bankalar ve finans kuruluşları da sürdürülebilir finansman araçları sunarak, karbon kredisi almak isteyenlere farklı alternatifler sunmaktadır.  

Karbon kredisi aldıktan sonra, bu kredilerin nasıl kullanılacağı ve hangi stratejiler doğrultusunda değerlendirileceği büyük önem taşır. Çevresel performansın izlenmesi ve alınan kredilerin düzenli olarak raporlanması, uzun vadeli çevre dostu stratejiler geliştirmede kritik bir adımdır.  

Son olarak, karbon kredisi piyasası dinamik bir yapıya sahiptir ve zaman içinde çeşitli değişikliklere uğrayabilir. Bu nedenle, karbon kredisi alırken güncel gelişmeleri takip etmek ve piyasadaki yeniliklere ayak uydurmak gereklidir. Karbon kredisi almak, sadece karbon ayak izini dengelemekle kalmayıp, aynı zamanda daha sürdürülebilir bir geleceğe yatırım yapma anlamına da gelir.  

Tabi ki karbon kredisi tanımları bu kadarla sınırlı kalmıyor ve birçok farklı alana ayrılıyor. Örneğin karbon kredisi emekliye ayırmak, diğer bir deyişle "retire etmek", karbon emisyonlarını dengelemek amacıyla alınan karbon kredilerinin aktif kullanıma girmesi ve bir daha satışa sunulmamak üzere piyasadan çekilmesi anlamına gelir. Karbon azaltım projeleri gibi çevresel projelerden elde edilen karbon kredileri, genellikle bir işletmenin veya bireyin sebep olduğu karbon emisyonlarını dengelemek için kullanılabilir. Örneğin, aylık 1.000 ton karbon emisyonuna sebep olan bir işletme, bu emisyon miktarını dengelemek amacıyla 1.000 adet karbon kredisi satın alabilir. Bu karbon kredileri, satın alındıktan sonra o emisyon miktarını dengeleme amacıyla kullanılır ve artık tekrar piyasada işlem göremez. Karbon kredisi “retire edilince”, tıpkı bir ürünün kullanıldıktan sonra bir daha satışa sunulmaması gibi, karbon piyasasından çıkarılır ve başka bir işlemde kullanılamaz. Bu süreci bir marketten su satın almaya benzetebiliriz: Aldığınız suyu kullanana kadar satışa uygun bir üründür; ancak suyu içip bitirdikten sonra artık o su piyasada mevcut değildir.  

"Karbon kredisi issue etmek" ise, bu kredilerin üretim ve sertifikalandırma sürecidir. Karbon azaltım, karbon yakalama ya da karbon nötralizasyon projeleri, karbon kredisi sertifikasına sahip olabilmek için belirli aşamalardan geçmek zorundadır. Öncelikle, bu projeler doğrulama platformlarına başvurur ve bu platformlar yardımıyla projeler detaylı şekilde değerlendirir. Projenin doğrulanması ve uygun bulunması durumunda, karbon kredisi sertifikaları oluşturulur ve piyasa sunulmaya hazır hale gelir. İşte bu süreç, karbon kredilerinin "issue edilmesi", yani resmen üretilip sertifikalandırılması anlamına da gelmektedir.  

"Karbon cüzdanı" ise, karbon kredilerinin güvenli bir şekilde alınması, saklanması ve yönetilmesi için kullanılan dijital tabanlı bir araçtır. Karbon kredileri; blockchain ve token teknolojileri kullanılarak oluşturulduğunda, bu kredilerin güvenli bir şekilde dijital ortamlarda saklanması mümkün olabilmektedir. Bu sebeple, karbon kredisi sahiplerinin blockchain tabanlı dijital cüzdanları kullanmaları, süreci son derece kolaylaştırmaktadır. Blockchain tabanlı uygulamalarda; karbon cüzdanı olmadan bir karbon kredisi satın alınamaz veya retire edilemez. Ayrıca, her karbon kredi programının kendi karbon cüzdan yapısı da bulunmaktadır ve bu cüzdanlar arasında transfer yapılamaz. Örneğin, “The Gold Standard” tarafından üretilmiş bir karbon kredisi, başka bir karbon cüzdanına, örneğin “CerCarbono”ya aktarılamaz.  

Sonuç olarak; yakın gelecekte çok daha fazla gündeme geleceği düşünülen “karbon kredisi” kavramının, blockchain teknolojisinin sağladığı önemli avantajlarla hayatımızda çok daha etkin bir rol üstleneceği düşünülmektedir. Bu kapsamda; TerraMirum gibi blockchain tabanlı dijital platformların, “karbon kredisi” alım satımına fırsat tanıyan çeşitli uygulamaları üzerine çalıştıklarını da hemen müjdeleyelim…